– Verdidokumentet ein føresetnad for kristne skular

Den siste tida har Norsk Luthersk Misjonssambands (NLM) verdidokument skapt furore i fleire medium. Som tilsette ved skulane til organisasjonen må lærarane vere lojale mot dokumentet, som blant anna seier nei til ekteskap mellom likekjønna, abort og skilsmisse. Også KVS Lyngdal, som er eigd av Indremisjonsforbundet (ImF), har fått merksemd for dette.

Verdidokumentet får fleire politikarar til å rase.

– Ubrukeleg

Til Fædrelandsvennen seier Trond H. Blattmann (Ap) at han synest det er ubrukeleg at skulane i det heile teke har eit sånt dokument, og at det bør kastast. Partikollega Freddy de Ruiter stiller spørsmål ved om det i det heile teke er lovleg.

– Dersom det viser seg at denne praksisen er lovleg så må vi politikarar ta affære å sørgje for at det blir ulovleg, seier stortingspolitikaren til Agderposten.

Friskulelova seier derimot at skular som er godkjende på religiøst grunnlag, må synleggjere livssynsprofilen sin i grunndokumenta sine, og at dette skal atterspeglast i undervisinga.

– Det er ein føresetnad for denne typen skular. Desse dokumenta blei godkjent ved etablering av skulen, eller når det blir gjort betydelege endringar. Eg forventar at når ein har ei seriøs og heilskapleg tilnærming til det så ser ein også at dette må liggje til grunn, seier Jan-Erik Sundby.

Ikkje opp til politikarane

Han liker ikkje tanken på at politikarar skal gå inn og påverke verdidokumenta til institusjonane, eller ikkje lenger vil gi fritak frå delar av lovverket.

– Eg kan vanskeleg sjå at ei slik overstyring kan sameinast med grunnleggjande trusfridom, seier Sundby.

Han meiner det norske demokratiet må vareta retten til å vere annleis, og at det neppe kan vere opp til politikarar å avgjere kva eit kristent verdigrunnlag skal innebere.

Sundby ønskjer ikkje å spekulere for mykje, men seier at det vil vere dramatisk dersom institusjonar blir pressa til å gjere endringar i verdidokumentet.

– Dersom det ikkje skal vere rom for formuleringar i verdidokument som i dette tilfellet, vil eg oppfatte som tydeleg brot med grunnleggjande demokratiske fridomar som ikkje berre vil ramme skular, men også trussamfunn.

Vidare meiner han at enkelte politikarar er litt for raske på avtrekkjaren.

– Eg konstaterer at det nærmar seg valet til hausten. Dette er litt i tråd med diskusjonane som har vore tidlegare. Når det er noko ein ikkje liker så skal det stoppast, seier han.

– Spørsmål om toleranse

KrFU-leiar Emil André Erstad (bildet) meiner dette dreier seg om krevjande spørsmål, men at mykje koker ned til toleranse.

– Dersom vi skal kunne snakke om toleranse som ein verdi i samfunnet vårt, så må vi også tolerere annleistenkjande. Dei skal kunne drive skular og meine ting som avvik frå normalen i samfunnet, også ut frå den religiøse overtydinga si, seier han.

Erstad har lite tru på at politikarar vil gå inn og krevje endringar i verdidokument. Til det blir den prinsipielle argumentasjonen i debatten for svak.

– Dette handlar om religionsfridomen og retten til å meine ting som ikkje er like populært i alle delar av samfunnet. Vi må tole folk som går i ei anna retning, seier han.

– Eg forventar at NLM og andre eigarar held seg innanfor læreplanmål og norsk lov. så lenge dei gjer det blir det autoritært å krevje noko anna frå skulane. Eg synest det er merkeleg med politikarar som snakkar høgt om toleranse, og med ein gong somme meiner noko anna enn dei sjølv så skal det hindrast, legg han til.

Diskrimineringsombodet skeptisk

Ifølgje Utdanningslova skal alle former for diskriminering motarbeidast. Samtidig kan trus- og livssynssamfunn fritakast frå delar av likestillings- og diskrimineringslova i Noreg.

Likestillings- og diskrimineringsombod Sunniva Ørstavik (bildet) har lenge vore kritisk til NLM sitt verdidokument. I 2006 peikte ho på at det var problematisk sett i lys av både diskrimineringsforbodet i arbeidsmiljølova og i diskrimineringslova.

– Denne saka ligg i skjeringspunktet mellom retten til ikkje å bli diskriminert på grunn av seksuell orientering, og retten til religionsfridom og organisasjonsfridom. Religions- og organisasjonsfridomen blir teke vare på gjennom at det i visse tilfelle er lov å leggje vekt på homofil samlivsform, skriv ho i ein e-post til KPK

Ombodet understrekar at desse fridomane likevel ikkje er absolutte.

– Det kan ikkje stillast krav overfor tilsett som går lenger enn det som er nødvendig for å fremje det religiøse føremålet til organisasjonen, seier ho.

«Misjonerande journalistar»

NLA Mediehøgskolen Gimlekollen i Kristiansand er ein av skulane som må ta omsyn til verdidokumentet. Det har ført til fleire oppslag og kronikkar i regionavisa Fædrelandsvennen.

Generalsekretær Kjersti Løken Stavrum fekk spørsmålet om den kristne profilen  til skulen kunne føre til at dei utdanna «misjonerande journalistar».

Det får fyrstelektor Kåre Melhus ved NLA Mediehøgskolen til å reagere. I ein kronikk skriv han:

«Verdidokumentet har vært tilgjengelig på hjemmesidene våre i 10 år. Fædrelandsvennen har også ved flere anledninger skaffet blest omkring dokumentet, uten at vi til nå har kunnet registrere noen form for kvalitetsforringelse på studenter og stab. (…) Midt i agurktiden og idétørken har Fædrelandsvennen varmet opp en ti år gammel sak, uten å komme med nye momenter».

– Upresis kritikk

Informasjonsleiar i NLM, Espen Ottosen, meiner fleire av kritikarane har vore upresise i forsøka sine på å skildre NLM sin praksis.

– Det har vore framstilt som at dei tilsette må skrive under på verdidokumentet. Det er feil, det blir signert ein arbeidskontrakt kor verdidokumentet er nemnt. Vi har heller aldri sagt at absolutt alle tilsette på alle skulane våre må vere einige i alt som står i verdidokumentet, seier han.

Ottosen er overraska over at saka har dukka opp i media no.

– Dette er eit verdidokument vi har hatt lenge, og vi meiner jo det er ganske opplagt at ein kristen skule ønskjer å ha kristne lærarar, som vil støtte opp om kristen formidling, tru og tanke, seier han. KPK